Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet
Hakkında:
Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet Tematik Alanı 2013 yılından bu yana faaliyet göstermekte ve ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların insan haklarını korumak ve geliştirmek için çeşitli çalışmalar yürütmektedir.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, Türkiye’de idam cezasının kaldırıldığı 2002 yılında bu cezanın yerine getirilmiş ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir kişiye verilebilecek en ağır ceza haline gelmiştir. Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere göre infaz koşulları ağır insan hakları ihlalleri içeren bu ceza, kamuoyunda kendisine çok sınırlı olarak yer bulmuştur.
Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet Teması, ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar özelinde izleme ve değerlendirme, insan hakları savunuculuğu, kamuoyunda farkındalık yaratma ve ilgili sivil toplum örgütlerini harekete geçirmeyi amaçlamaktadır.
CİSST Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet Tematik Alanı olarak 2013 yılından bu yana birçok kez sivil toplum kuruluşları, avukat grupları ve insan hakları savunucuları ile öne çıkan konularda toplantılar/ atölyeler gerçekleştirdik. Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların yaşadıkları genel sorunlar ile ilgili yetkili kurumlara insan hakları başvuruları yapıp, kamuoyunu bilgilendirme faaliyetleri yürütüyoruz. Ayrıca yasa ve uygulamaların yol açtığı hak ihlallerine yönelik çözüm önerileri geliştirmeyi hedefliyoruz. Bu çözüm önerileri ile savunuculuk fikirlerinin ortaya çıkması ve gündeme getirilmesi savunuculuk faaliyetlerinde bulunuyoruz.
Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet Ağı ise 2015 yılında, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) tarafından bu alanda çalışma yürüten kişi ve kurumları bir araya getirmek, bilgi ve deneyim paylaşımını sağlamak, ortak bir hareket zemini oluşturmak amacıyla kurulan bir platformdur. Sizlerde her yıl düzenlediğimiz hapiste ağırlaştırılmış müebbet atölyelerine katılıp bu ağın bir parçası olabilirsiniz.
Kitaplar & Çeviriler
Hücre Hapsi Üzerine Bir Kaynak Kitap
Tüm cezaevleri ve gözaltı yerlerinin denetim ve tetkik edilmesine yönelik mekanizmalar kurulmasının önemi uluslararası ve bölgesel belgelerde vurgulanmıştır.
Türkiye'de Ağırlaştırılmış Müebbet Hükümlüsü Mahpus Olmak
Bilgi Notları & Dilekçeler
İnfaz Rejimine İlişkin Hükümlerin Zaman Bakımından Uygulanması
Denetimli Serbestlik
Koşullu Salıverme
Blog
Sık Sorulan Sorular
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Türkiye hapishanelerinde ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpus sayısına ilişkin kamuoyuyla düzenli olarak istatistik paylaşmamaktadır. Konuya dair paylaşılan son istatistik, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün derneğimizin yapmış olduğu bilgi edinme başvurusuna 2014 yılında vermiş olduğu cevaptır. Verilen yanıta göre, “terör ve örgütlü suçlardan 126, adli suçlardan 1327 olmak üzere, toplamda 1453 hükümlü,” ağırlaştırılmış müebbetten hapsedilmiştir.
Kanunda yazdığı üzere ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusların kurum dışında tedavi edilmeleri gerekse bile tek kişilik hücrelerde kalacakları düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra; diğer mahpusların faydalanabildikleri hastalık ve hamilelik durumunda infaz erteleme, yakınlarının cenazelerine katılabilme ve öğrenci mahpusların da okullarında sınavlarına girmelerine olanak tanıyan düzenlemeler, “hükümlünün cezasının infazına, hiçbir surette ara verilemez” cümlesine dayanılarak ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslara uygulanmamaktadır.
Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpusun kesin olarak sahip olduğu hakları;
- günde 1 saat açık havaya çıkma ve (bu esnada) spor yapma;
- 15 günde 1 kez ve 10 dakika, yalnızca 1. dereceden akrabalar ile telefon görüşü;
- 15 günde 1 kez en fazla 60 dakika, yalnızca 1. dereceden akrabalar ile görüş yapma hakkı olduğu görülecektir.
Diğer fıkralarda bahsedilen imkânlar, ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsünün “iyi halli” olması halinde, bulunduğu hapishane idaresi tarafından verilebilecek; iyi halin kaybedilmesi, güvenlik veya kurum koşulları gerekçesiyle geri alınabilecek unsurlardır. Hapishane idaresi bu koşulları sağlamakla yükümlü değildir; bunları sağlama yetkisine sahiptir.
Ağırlaştırılmış müebbet infaz rejiminin koşulları 13.12.2014 tarihli 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 25. Maddesi ve Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük’ün 47. Maddesi ile belirlenmiştir. İnfaz rejiminin 25. Maddesine göre; hükümlü hiçbir suretle kurum dışında çalıştırılamaz ve kendisine izin verilmez, Ağırlaştırılmış müebbet cezasını infaz eden mahpuslar diğer mahpuslardan farklı olarak çalışma imkânı yaratan iş kollarına dâhil olamazlar.
Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik’in 11. Maddesine göre; “Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükümlü olanları; eşi, çocukları, torunları, torunlarının çocukları, annesi, babası, büyükannesi, büyükbabası, büyükannesi ve büyükbabasının anne ve babaları, kardeşleri ve vasisi dışında kimse ziyaret edemez.” Bir diğer ifadeyle mahpuslar; teyze, amca, dayı, hala gibi yakın akrabalarını; kardeşlerinin çocuklarını, eşlerini, torunlarını; ve diğer akrabalarını görememektedirler.
Bunun yanında, diğer mahpusların 3 arkadaş görüşçüsü belirleme hakları, ağırlaştırılmış müebbet için düzenlenmemiştir. Bu sınırlama ağırlaştırılmış müebbet infaz rejiminin en çok dile getirilen sorunlarından biridir.
Ayrıca 29 Mart 2020’de yayınlanan 2324 sayılı Yönetmelik ile mahpuslara tanınan görüntülü görüşme hakkı, ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslara verilmemiştir. Yönetmelik’in 74. Maddesinde yer alan “ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan hükümlüler, idare ve gözlem kurulunun uygun gördüğü hâllerde ve on beş günde bir olmak üzere eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi ile on dakikayı geçmemek üzere sadece sesli görüşebilir” ifadesiyle, ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar görüntülü görüşme hakkından mahrum bırakılmıştır.